دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
7
16
2017
03
21
تحلیل تحول آراء تفسیری مفسران با تکیه بر مؤلفه ایدئولوژی
7
26
FA
سجاد
محمدفام
مربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
smn1366@gmail.com
جعفر
نکونام
عضو هیئت علمی دانشگاه قم
jnekoonam@gmail.com
سید رضا
مؤدب
عضو هیئت علمی دانشگاه قم
moadab_r113@yahoo.com
<strong>سیری در تفاسیر قرآن نشان می</strong><strong></strong><strong>دهد درک مفسران پیشین در برخی از آیات با فهمهای دورههای پسین متفاوت است. همین تفاوتهاست که این پرسش را پیش میکشد اساساً چرا چنین اختلافنظر و تحول آرائی در فهم و تفسیر برخی آیات قرآن بوجود می</strong><strong></strong><strong>آید؟ و چگونه می</strong><strong></strong><strong>توان تبیین و توضیح علمی برای چنین رخدادی ارائه کرد؟ در پاسخ به این پرسش، محققان قرآنی غالباً از عوامل معرفتی سخن گفته و کمتر به عوامل غیرمعرفتی پرداخته</strong><strong></strong><strong>اند. از جمله عوامل غیر</strong><strong></strong><strong>معرفتی تأثیرگذار در تحول آراء مفسران، مفهوم ایدئولوژی مطرح در علوم اجتماعی است. در این پژوهش، تحول صورتگرفته در تفسیر آیاتی از قرآن در دوره معاصر، نسبت به دور</strong><strong></strong><strong>ه</strong><strong></strong><strong>های پیشین با استفاده از مفهوم ایدئولوژی بررسی شده است. نتایج از این قرار است که شکل</strong><strong></strong><strong>گیری ایدئولوژی</strong><strong></strong><strong>های جدید، از جنبههای مختلف به تحول در فهم مفسران معاصر انجامیده است.</strong>
تاریخ تفسیر,روش تفسیری,علوم اجتماعی,ایدئولوژی علمی,ایدئولوژی جنسیتی
https://kq.meybod.ac.ir/article_1022.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_1022_6bd2a464896db70bd415c3ae3e93526f.pdf
دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
7
16
2017
03
21
نقد مبانی «قرآنیون» در نفیِ حجّیت، احراز و اثبات سنّت نبوی
27
50
FA
زینب
طیبی
مدرس حوزه و دانشگاه
ztayyebi62@gmail.com
محمد علی
مهدوی راد
دانشیار پردیس قم دانشگاه تهران
mahdavirad@ut.ac.ir
<strong>در تاریخ حدیث اهلسنت، اندیشههایی را میتوان یافت که تحلیل آنها نقش بسزایی در تعامل با سنّت و حدیث دارد. ازجمله این اندیشهها، باورهای قرآنیون است که در دوران اخیر رو به گسترش نهاده است. از آنجا که مبانی اصحاب قرآنیون میتواند به التقاط، بنیادستیزی و گسترش نگاه منفی به سنّت منتهی گردد، تحلیل علمی مبانی این جریان، تلاشی بایسته و خطیر است. از همینرو در این نوشتار کوشش شده است با روش کتابخانهای و رویکردی تحلیلی، مبانی نظریهپردازان این جریان در نفی حجیت، احراز و اثبات سنّت روشن گردد. مهمترین مبانی قرآنیون که در این نوشتار بدان دست یافته و در پی نقد آن هستیم از این قرار است: انحصار وحی الهی در قرآن، تعلق اراده الهی بر حفاظت انحصاری قرآن، انحصار تشریع در قرآن کریم، جامعیت قرآن در شرح و تفصیل همه نیازهای دینی، انحصار جاودانگی الفاظ و معانی در قرآن، انحصار قداست الفاظ و معانی در قرآن، تفرقهانگیز بودن سنّت و نفی اصالت تاریخی روایات پیامبر (ص) از جهت تدوین. </strong>
قرآنیون,عقاید و باورها,سنّت پیامبر(ص),قرآن کریم,اعتبار حدیث
https://kq.meybod.ac.ir/article_1023.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_1023_b4679261551abb8eeee40df87ff78d47.pdf
دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
7
16
2017
03
21
موسیقی قرآن در فرآیند ترکیب و آرایش معطوف به معنای واژگان
51
68
FA
سلمان
قاسم نیا
دانشجوی دکتری مذاهب کلامی دانشگاه ادیان و مذاهب - قم
sgns1349@chmail.ir
نسرین
قاسم نیا
دانشگاه پیام نور
ghasemnia@gmail.com
عبدالله
حاجی علی لالانی
استادیار جامعه المصطفی
hajialilalani@yahoo.com
<strong> </strong><strong>یکی از ابعاد اعجاز بیانی قرآن، اعجاز در ساختار متن و موسیقی خاص واژگان و آیات قرآن است. این مهم در سیر شکلگیری الفاظ، با دو نگاه برونمتنی و درونمتنی انعکاس مییابد؛ موسیقی بیرونی قرآن، رهآورد صفات و مخارج حروف، ترکیب زیبای حروف و اِعراب، مد حروف، زیادت و حذف حروف، نیز ترکیب حکیمانه واژگان، نقش فواصل و اسلوب خاص قرآن است. امّا موسیقی درونی قرآن، از پیوند تنگاتنگ لفظ با معنا محقق میشود؛ لذا همانگونه که ویژگیهای ساختاری و تألیفی الفاظ قرآن بر شکلگیری موسیقی متن اثر میگذارند، موسیقی الفاظ و کلمات نیز بر معنای واژگان تأثیرگذار است. موسیقی قرآن در فرآیند اجرا نیز که جامع موسیقی درونی و بیرونی است، در بستر ویژگیهای قاری و بسته به توانمندی و شناخت هرچه بیشتر او از قواعد، لحن، مقامات و نغمات قرآنی ظاهر میشود. از اینرو، مبتنی بر رهآورد این تحقیق، میتوان موسیقی بیرونی و درونی واژگان قرآن را موسیقی ذاتی و موسیقی برخاسته از ویژگیهای قاری را موسیقی عارضی قرآن نامید.</strong><br /> <strong> </strong>
قرآن,نظماهنگ,لفظ,معنا,موسیقی بیرونی,موسیقی درونی
https://kq.meybod.ac.ir/article_1024.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_1024_52b63540dd38134c94a6d96891c1bd3d.pdf
دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
7
16
2017
03
21
رویکردی تربیتی به کارکردهای پرسش از منظر قرآن کریم
69
90
FA
نرگس
سجادیه
استادیار فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تهران و عضو انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران
sajjadieh@ut.ac.ir
نیکو
دیالمه
استادیار گروه معارف اسلامی و علوم تربیتی از دانشگاه امام صادق
dr.dialameh@isuw.ac.ir
سارا
طوسیان خلیل آباد
دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه علامه طباطبایی و عضو انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران
s.stus91@gmail.com
<strong>توجه به نقش تربیتی قرآن کریم در زندگی بشر و تأثیر شگرف آن در هدایت، نشانگر آن است که علاوه بر اثربخشی محتوا، روشهای بهکارگرفتهشده در آن نیز از اهمیت ویژهای برخوردار بوده و شایسته تأمل است. یکی از روشهایی که کاربست آن بهوفور در قرآن مشاهده میشود، راهبرد پرسش است. پژوهش حاضر درصدد است تا با تأمل در پرسشهای قرآنی با روش تحلیل زبان فنی-رسمی،</strong> <strong>ضمن تبیین جایگاه ویژه پرسش در فرآیند تربیت، کارکردهای آن را استخراج نماید. یافتههای پژوهش نشان میدهد ادبیات پرسشی در قرآن کریم، راهبردی است که مشتمل بر کارکردهای متعدد در مسیر تربیت مخاطبان است: برقراری ارتباط با موضوع (حکایی و تمرکزی)، وارد ساختن تنشِ شناختی، بازبینی بینشها در ساحت تحول درونی، غفلتزدایی و یادآوری بدیهیات فطری و عقلی، بسط منظر فرد نسبت به واقعیتها، برانگیختگی عاطفی، طرح دلیل بر مدعا، تذکر نسبت به موقعیت ارتباطی فرد، نمایانسازی تناقضات فکری مخاطب، خطایابی و کمک به تغییر عملکرد و گشودن عرصههای تفکر ازجمله کارکردهای تربیتی پرسش در قرآن کریم است که در مجموع، راهبرد ویژهای را در مسیر تعلیم و تربیت رقم میزند.</strong>
قرآن,پرسش,پرسشگری,کارکرد,تربیت
https://kq.meybod.ac.ir/article_1025.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_1025_4b24b2070bf13de75813fe40f4627b27.pdf
دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
7
16
2017
03
21
تحلیلی بر حقیقت انسان از رهگذر آیات و روایات
91
110
FA
سید علی
دلبری
0000-0001-5427-4654
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم اسلامیرضوی
saddelbari@gmail.com
محمد اسحاق
عارفی
دکترای رشته فلسفه و کلام و مدرس دانشگاه علوم اسلامیرضوی
es-arefi@yahoo.com
<strong>بررسی حقیقت انسان و شناخت آن، از مباحث مهمی است که در سعادت اخروی، در زندگی دنیوی و همچنین در فهم حقیقت معاد و کیفیت حشر نقش دارد. از دیرباز میان اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان، حقیقت و شخصیت اصلی انسان مورد بحث و گفتگو بوده و رویکردها و دیدگاههای گوناگونی ارائه شده است. از جمله مهمترین دیدگاههای ارائه شده از این قرار است: عَرَضی جسمانی، جوهر جسمانی مادی، جسم لطیف، مجموع نفس و بدن، نفس بهتنهایی. هدف اصلی در این پژوهش، کشف حقیقت انسان از منظر آیات و روایات و نقد و بررسی دیدگاههای موجود در خصوص آیات و روایات مزبور است. این نوشتار با روش توصیفی</strong><strong>–</strong><strong> تحلیلی پس از طرح مسأله و بیان رویکردهای مختلف بهعنوان درآمد، به تبیین حقیقت انسان در آیات و روایات پرداخته است. نتیجهای که در پایان بدان دست یافتیم آن است که بنا بر آموزههای اسلامی، بسیاری از نظریات طرح شده باطل است و تنها برخی آنها با آیات و روایات هماهنگ است.</strong>
حقیقت انسان,نفس,جسم لطیف,بدن غیرمادی
https://kq.meybod.ac.ir/article_1026.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_1026_7ac4c8b18a7064cc15f0088171600519.pdf
دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
7
16
2017
03
21
مروری بر ابعاد تورات در آیینه روایات اهل بیت(ع)
111
132
FA
زهرا سادات
قهاری
کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث
z.ghahari@gmail.com
محمدکاظم
رحمان ستایش
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم
kr.setayesh@gmail.com
<strong>اهلبیت (ع) بهعنوان جامع علوم انبیاء سَلف، در پارهای از روایات خویش به بیان بخشهایی از تعالیم تورات پرداخته و یا در مناظرات خود با اهل کتاب به تورات آنان استناداتی داشتهاند. از دیدگاه اهلبیت (ع)، تورات بهصورت دفعی و در میقات بر حضرت موسی</strong><strong></strong><strong> (ع) نازل شده است. در قرآن و روایات منظور از تورات، همان تورات حقیقی است و گاه بهصورت مجازی بر اسفار موسی</strong><strong></strong><strong> (ع) و نیز بر سایر اسفار عهد قدیم که نزد یهودیان همعصر اهلبیت (ع) بوده، تورات گفته شده است. غالب ساختار و مفاهیم تورات عصر اهلبیت (ع) مطابق همین تورات کنونی بوده است؛ اما تغییراتی در برخی از تعالیم آن پس از ائمه نیز اتفاق افتاده است. شیوه اهلبیت رد یا پذیرش کامل تورات یهود نبوده است؛ بلکه برخی آموزههای آن را الهی دانسته و در اثبات حقانیت اسلام به آن استناد کردهاند و در گامی فراتر، برخی از مفاهیم از دسترفته توراتِ اصیل موسی (ع) را گزارش کردهاند. این نوشته تلاش میکند با استفاده از این روایات و تطبیق آنها با عهد قدیم، بعضی از تعالیم اصیل تورات فعلی یهود و نیز برخی از متون ازدسترفته تورات موسی (ع) را بازیابی کند.</strong><br /> <strong> </strong>
تورات,اسفار خمسه,اهلبیت (ع),روایات,اصالت
https://kq.meybod.ac.ir/article_1027.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_1027_b2abdec6d8a2605bc80b62210b9563e9.pdf
دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
7
16
2017
03
21
توحید مفضّل بن عمر جعفی در ترازوی نقد
133
156
FA
هادی
نصیری
استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم
h.nasiri.218@gmail.com
محمدعلی
صالحی
کارشناس ارشد شیعهشناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب قم
m.salehi.af@gmail.com
<strong>رساله توحید مفضل، یکی از میراثهای حدیثی شیعه است که به عنوان املای امام صادق (ع) به مفضل بن عمر جعفی شناخته میشود. در نوشتار حاضر، این کتاب از حیث متن بررسی شده است تا میزان اعتبار آن از حیث درستی یا نادرستی انتساب آن به امام صادق (ع) ارزیابی شود. در صحت انتساب به شواهدی چون شهرت و مقبولیت انعکاسیافته در نسخههای فراوان و شرح</strong><strong></strong><strong>ها و ترجمههای متعدد، استناد شده است. سپس برای سنجش اصالت این رساله از نقد متن بهره گرفته شده است تا به مدد شیوههای مختلف نقد از جمله نقد برونمتنی و درونمتنی، به حقیقت نزدیکتر شویم. وجود مشابهتهای فراوان میان این رساله با آثار دیگر، به تشکیک در انتساب این رساله به امام صادق (ع) میانجامد.</strong><br /> <strong> </strong>
رساله توحید مفضل,مفضل بن عمر,نقد برونمتنی,نقد درونمتنی
https://kq.meybod.ac.ir/article_1028.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_1028_5b07095b030137f71e1f66a33314ad64.pdf
دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
7
16
2017
03
21
محک سند و محتوای روایات مُثبتِ یمین استظهاری
157
176
FA
علی
تولایی
دانشگاه یزد عضو هیأت علمی
tavallaei@yazd.ac.ir
محمود
حائری
استادیار دانشگاه یزد
mhaery@yazd.ac.ir
حمیده
فراتی زاده
دانشجوی کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه یزد
hforatizadah@chmail.ir
<strong>دیدگاه مشهور در میان فقهای متأخر و معاصر در مورد ادعای بر میت آن است که علاوه بر بیّنه، قَسَم نیز بر عهده مدعی است. به این قسم که مستند به برخی روایات اهلبیت (ع) نیز هست، یمین استظهاری یا یمین متمم گفته میشود. مقاله حاضر، روایتهای مُثبت یمین استظهاری را مورد بررسی و ارزیابی قرار داده و به این نتیجه میرسد که این روایتها یا از نظر سندی مورد اشکال است و یا دلالت آن، منطبق بر مسأله مورد بحث نیست؛ بلکه موضوع آن یا در جایی است که انقلاب دعوا اتفاق میافتد یا به مسأله یک شاهد عادل همراه با قسم مدعی مربوط میشود. بنابراین با توجه به روایت عام مستفیض و برخی از ادله خاص، وظیفه مدعی، تنها اقامه بیّنه است.</strong><br /> <strong> </strong>
یمین استظهاری,ادعای بر میت,روایات,تحلیل سندی و دلالی
https://kq.meybod.ac.ir/article_1029.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_1029_af7d2e4d00df0e867c4a733eef00e410.pdf
دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
7
16
2017
03
21
واکاوی وثاقت و مذهب اسماعیل بن ابیزیاد سکونی
177
201
FA
محمدرضا
نایینی منوچهری
استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم
mrnaeini47@gmail.com
محمد
حکیم
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی- طلبه حوزه علمیه قم
khak_mohammad@yahoo.com
<strong>اسماعیل بن ابی</strong><strong></strong><strong>زیاد سَکونی شعیری، محدثی است که روایات بسیاری از او نقل شده و از همینرو در جوامع روایی و فقهی، مهم و اثرگذار قلمداد شده است. او به دلایل زیر در منابع رجالی و فقهی، «عامی</strong><strong></strong><strong>مذهب» و «ضعیف» دانسته شده است: عدم فتوای شیخ صدوق به منفردات سکونی، تصریح برخی از فقیهان و صاحبنظرانِ دانش رجال امامیه بر</strong><strong>ضعف و عامی بودن و حتی کفرِ سکونی و اتحاد مسلکِ وی با اهلسنت. در پژوهش حاضر، پس از تبیین دلایل و شواهدِ مذکور، به بازاندیشیِ انتقادی و کشف میزانِ اتقان این گزارهها جهت اثبات نظریه عامی بودن و ضعف سکونی پرداخته شده و این نتیجه بهدست آمده است که در تمسک به این دلایل و شواهد، به جمیع قرائنِ مؤثر در تشخیص جایگاه و ضعف یا وثاقت راوی توجه نشده است و یا منحصراً به رجوع به منبع رجالی اکتفا شده است. عدم توجه به اماراتِ امامیت و وثاقتِ سکونی از قبیل: محتوای روایات سکونی، عدم تقیه اهلبیت (ع) از حدیث با وی، مقبولیتِ روایات سکونی، روایتِ اصحابِ اجماع و کثرتِ روایت اجلاء از این راوی، از دیگر اشکالات این نظریه است. بر این اساس، این راوی در شمارِ محدثان «امامیمذهب» و بلکه از «ثقات امامیه» پذیرفته میشود.</strong><br /> <strong> </strong>
سکونی,اسماعیل بن ابیزیاد,رجال شیعه,روایت,راویانِ عامیمذهب
https://kq.meybod.ac.ir/article_1030.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_1030_eecc0a34a3967ab1a0826a64352de44d.pdf