ORIGINAL_ARTICLE
وطن دوستی از دیدگاه قرآن و روایات
وطن از عناوینی است که نزد همة انسانها و نیز در ادیان آسمانی و بخصوص، دین مقدّس اسلام مورد توجّه بوده و از قداست و احترام ویژهای برخوردار است و در آموزههای دینی به محبّت و مهرورزی نسبت به آن سفارش فراوان شده است. عشق به وطن، میلی طبیعی است که خداوند در بین مخلوقاتش قرار داده است به گونهای که حتّی حیوانات نیز به محلّ زندگی خود گرایش غریزی دارند. دین اسلام این میل را مورد توجّه قرار داده و ترک وطن و مهاجرت از آن را تنها در مواقع و شرایط خاص، مطلوب معرّفی میکند. از دیدگاه اسلام، وطنگرایی، نباید جنبة افراطی و منفی به خود بگیرد و بالتّبع، موجب تبعیض گردد و انسانها را تحت عنوان ملیّتهای مختلف، از یکدیگر جدا و روابط خصمانهو جنگهای خونینی در بین آنان ایجاد کند. اینگونه وطن دوستی در اسلام مذموم است. دانشمندان و مفسّران اسلامی در شرعی بودن حُبّ وطن تردیدی ننموده و با بسیاری از آیات و روایات آن را اثبات کردهاند. در این مقاله، نظر اسلام پیرامون وطندوستی مورد بحث قرار میگیرد.
https://kq.meybod.ac.ir/article_105_f6722f62cab10bf1eadd81f20105ebd7.pdf
2012-06-21
7
34
وطن
حُب
وطندوستی
قرآن
روایات
علی محمّد
میرجلیلی
almirjalili@gmail.com
1
دانشیار دانشگاه یزد
AUTHOR
کمال
صحرائی اردکانی
k_sahraei@yahoo.com
2
استادیار دانشگاه یزد
AUTHOR
حمیده سادات
موسویان
h.saba23@gmail.com
3
دانش آموختهی ارشد علوم قرآن و حدیث از دانشگاه یزد
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
جستاری در واژگان شرعی قرآن
چکیده پرسشی که در این مقاله پی گرفته میشود، این است که آیا واژگان شرعی چون نماز، طهارت، زکات، روزه، حج و جز آنها که در آیات قرآن به کار رفته، پیش از اسلام به همین معانی شرعی معهود کاربرد داشته یا این معانی را پس از اسلام یافتهاند. میان علمای اسلامی اختلاف نظر است. برخی بر این نظرند که این واژگان قبل از اسلام معنای شرعی نداشتهاند؛ بلکه به معنای لغوی نظیر دعا، پاکی و قصد به کار میرفتند و پس از اسلام، این معانی شرعی را یافتند. در مقابل نیز دیدگاه برخی از علمای اسلام آن است که واژگان شرعی، قبل از شکلگیری شریعت اسلام، به همین معانی شرعی معهود بودند و با ظهور اسلام، تنها شروطی به حقایق مربوط به هر یک اضافه شد و یا جزئیاتی از آنها تغییر یافت. بررسی پیشینة مقولات شرعی در آیات، روایات، عهدین و تاریخ قبل از اسلام، مؤیّد آن است که واژگان شرعی، قبل از اسلام نیز پیشینه دارند و در نتیجة این نظریه که بعد از ظهور اسلام حقیقت شرعی شدند، مردود به نظر میرسد.
https://kq.meybod.ac.ir/article_121_8a13a8806266c5ffc790b646d39e8363.pdf
2012-06-21
35
54
معناشناسی
واژگان شرعی
حقیقت شرعی
اصطلاح
جعفر
نکونام
jnekoonam@gmail.com
1
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم (نویسنده مسئول)
LEAD_AUTHOR
لیلا
حسینی
hossinigh@yahoo.com
2
کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی بُعد زیبا شناختی و نزاهت بیانی قرآن کریم در مسائل جنسی
چکیده بخش مهمّی از وجوه اعجاز قرآن کریم به ساختار متن و اسلوب بیانی آن برمیگردد و در گزینش الفاظ و عبارات آن، به ویژه در مسائل جنسی که از حساسیّت ویژهای برخوردار است، نهایت عفّت کلام و نزاهت بیان متجلّی است و ضمن به کارگیری الفاظ و عباراتی زیبا و رسا، از کاربرد هرگونه واژة رکیک، مستهجن و صریح در مسائل جنسی خودداری شده است. پژوهش حاضر با استناد به آیات قرآن و دیدگاههای واژهشناسان و مفسّران، الفاظی که در مورد مسائل جنسی به کار رفته است که بخشی مربوط به اندامهای جنسی و بخش دیگر مربوط به افعال جنسی است، مورد کند و کاو و تحلیل معناشناختی قرار داده و کنایی و غیر صریح بودن همة آنها را به اثبات رسانده است و در پایان پیشنهاد داده که چنین شیوة بیانی که دارای آثار اخلاقی و تربیتی قابل توجّهی است، در فرهنگ عمومی نیز باید بیشتر مورد توجّه قرار گیرد.
https://kq.meybod.ac.ir/article_122_7197f49133b227da44f46476821ca217.pdf
2012-06-21
55
81
الفاظ قرآن
کنایه
نزاهت بیان
اندام جنسی
افعال جنسی
سید احمد
محمودی
mahmoodi1336@gmail.com
1
استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه اصفهان (نویسنده مسئول)
LEAD_AUTHOR
اسماعیل
ملکوتی خواه
malakootikhah.es@gmail.com
2
استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه اصفهان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
معناشناسی حدیث تردّد
چکیده اثبات اختیار مطلقه، علم ذاتی اطلاقی، اختیارات سهگانه طولی و توالی جمال و جلال الهی، از جمله معارفی است که همگی از قِبَل انتساب تردّد به ذات مقدّس الهی قابل کشف است. به دلیل فقدان معناشناسی مناسب نسبت به این واژه و عموماً به دلیل ناسازگاری معنای این واژه با مبانی غیر شیعی، عدّهای از اندیشمندان با لحاظ معنای خاصّی از تردّد، سعی بر آن داشتهاند تا خداوند را به نوعی از انتساب به تردّد پیراسته نمایند و در این مسیر، دست به تأویل این دسته از روایات زدهاند. مقالة حاضر پس از بازنگری در مفهوم تردّد، انتساب تردّد به خداوند را حقیقی میشمرد و تغییر نگرش مبنایی به این دسته از روایات را گامی مؤثّر در بررسیهای فقه الحدیثی میداند.
https://kq.meybod.ac.ir/article_123_2c2b5235aedd3bbb0206ffd6b4d975f8.pdf
2012-06-21
83
103
فقه الحدیث
تردّد
اختیار الهی
علم الهی
صفات خدا
روح الله
بهشتی پور
saman_921@yahoo.com
1
مدرّس حوزه علمیه قزوین
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مفهوم شناسی تعبیر «صالح المؤمنین» در قرآن و تحلیل آراء مفسّران و مترجمان پیرامون آن
چکیده واژة «صالحالمؤمنین» در چهارمین آیه از سورة تحریم ﴿... فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبرِْیلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمَلَائِکَةُ بَعْدَ ذَلِکَ ظَهِیرٌ﴾ حاکی از منزلت و جایگاه ویژهای است که خداوند آن را برای بهترین و شایستهترین شخصیّت بعد از پیامبر قرار داده است. روایات شیعی و نیز بسیاری از روایات عامّه، مصداق این شخصیّت را تنها، حضرت علی (ع) دانستهاند. البتّه برخی از مفسّران عامّه به بهانة قرائت یکسان این واژه در دو حالت مفرد و جمع به شکل «صالح المؤمنین» و «صالحوا المؤمنین» بر این اعتقادند که این واژه در اصل، جمع بوده و حرف «واو»پایانی آن در رسم المصحف، حذف گردیده است و به دنبال این دیدگاه، بسیاری از مفسّران شیعه و همچنین مترجمان قرآن، این واژه را به شکل جمع تفسیر و ترجمه کردهاند. این مقاله به اثبات این نکته پرداخته که ترکیب اضافی واژة «صالحالمؤمنین» در این آیه قطعاً مفرد و تنها دارای یک مصداق متعیّن است.
https://kq.meybod.ac.ir/article_124_86a8fa7600a40b0c0ee32834c82647f3.pdf
2012-06-21
105
133
قرآن
حضرت علی (ع)
صالح المؤمنین
تفسیر
سورة تحریم
رسم المصحف
محمّدرضا
حاجی اسماعیلی
m. hajis@theo.ui.ac.ir
1
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان (نویسنده مسئول)
LEAD_AUTHOR
نفیسه
آذربایجانی
azarbayejani.n@gmail.com
2
دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نگرشی تاریخی- روایی به اختلاف قرائت «مالک»/ «ملک» بر اساس تفاسیر فریقین
چکیده دربارة نحوة قرائت کلمة «مالک» در آیة شریفة «مالِکِ یَوْمِ الدِّین» (الفاتحه/ 4) اختلاف وجود دارد؛ برخی آن را «مَلِکِ» خواندهاند و برخی «مالِکِ». چنانکه از آیات قرآن دانسته میشود، «مالک» و «ملک» بودن خداوند به حسب واقع، یک چیز بیش نیست؛ چون خدا مالک مُلک است و مالک مُلک، همان مَلِک است. پس به احتمال قوی قرائت درست، همان «مالِک» است. در این پژوهش، سعی بر آن است تا با نگاهی تاریخی به تفاسیر فریقین، آغاز ورود بحث اختلاف قرائت در این آیه مشخّص شود و ضمن عرضة اقوال و آرای مفسّران و تبیین ادلّه و نحوة استدلال آنان، روشن شود که آیا موضع مفسّران در ترجیح یکی از قرائتها، موضعی متقن و استوار بوده است یا خیر؟ مباحث مذکور در ذیل این آیه با توجّه به روند تاریخی، ما را در جهت گزینش صحیح قرائت، چندان یاری نمیکنند، بلکه با توجّه به شواهد موجود و خود آیات قرآن کریم، قرائت مشهور- که همان «مالک» است- صحیح تلقّی میشود.
https://kq.meybod.ac.ir/article_126_1673e69edf0a02349f5437b0fdda5eeb.pdf
2012-06-21
135
159
مالِک
مَلِک
تفسیر
قرائت
اختلاف قراءات
روایات
فاتحة الکتاب
محمّدتقی
دیاری بیدگلی
mt_diari@yahoo.com
1
دانشیار دانشگاه قم
AUTHOR
نانسی
ساکی
tooba1363@yahoo.com
2
دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم (نویسنده مسئول)
LEAD_AUTHOR